Belangrijkste componenten van burgerschap
Zoals eerder vermeld, stelt het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), met name artikel 20 van het VWEU, verschillende rechten en beschermingen vast die verband houden met de status van burgers van de Europese Unie voor ieder individu met de nationaliteit van een lidstaat. Deze omvatten:
- Het recht om vrij te reizen en te verblijven op het grondgebied van de lidstaten;
- Het recht om te stemmen en zich kandidaat te stellen bij verkiezingen voor het Europees Parlement en bij gemeenteraadsverkiezingen in de lidstaat waar de EU-burger woont;
- Het recht op diplomatieke en consulaire bescherming door elk ander EU-land wanneer de lidstaat van herkomst niet vertegenwoordigd is in een niet-EU-land;
- Het recht om een verzoekschrift in te dienen bij het Europees Parlement en het recht om de instellingen en adviesorganen van de EU toe te spreken in een van de officiële talen van de EU;
- Het recht op toegang tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie.
Naast de rechten die aan elke burger van een lidstaat worden verleend en die de burger automatisch ook het Europese staatsburgerschap verleent, voegen we de belangrijkste componenten van het nationale burgerschap toe, die doorgaans omvatten: een wettelijke status die individuen het recht geeft om te stemmen, te werken en te leven in het land; verantwoordelijkheden, zoals het gehoorzamen van wetten, het betalen van belastingen en het dienen in het leger, indien nodig.
Andere elementen die niet noodzakelijkerwijs verplicht zijn, maar die wel voor de context van deze cursus gelden, worden als essentieel beschouwd voor actieve en geëngageerde participatie: maatschappelijke betrokkenheid, deelname aan maatschappelijke activiteiten, zoals vrijwilligerswerk, en deelname aan dienstverlening aan de gemeenschap; sociale integratie, wat het leren en overnemen van de culturele normen, taal en gewoonten van het land van staatsburgerschap omvat; een gevoel van identiteit en verbondenheid, de persoonlijke identificatie met de waarden, geschiedenis en cultuur van het land van staatsburgerschap.