Skąd bierze się populizm?

Pojawienie się populizmu jako znaczącej siły politycznej można przypisać złożonemu współdziałaniu czynników historycznych, społecznych i ekonomicznych. Jak już wyjaśniono, pojawia się on zwykle w okresach transformacji społecznej, wstrząsów gospodarczych i postrzeganego rozdźwięku między establishmentem politycznym a troskami zwykłych obywateli. Chociaż konkretne przyczyny populizmu mogą się różnić w zależności od kraju i regionu, kilka wspólnych trendów może pomóc w wyjaśnieniu jego narodzin.

Nierówność ekonomiczna

Kiedy duże grupy społeczne doświadczają stagnacji płac, ograniczonych możliwości i rosnącej przepaści majątkowej między bogatymi a resztą populacji, tworzy to podatny grunt dla nastrojów populistycznych. Przywódcy populistyczni często wykorzystują frustrację tych, którzy czują się opuszczeni przez globalizację, postęp technologiczny i politykę gospodarczą faworyzującą zamożne elity. 

Rozczarowanie establishmentem politycznym

Populizm rodzi się z poczucia rozczarowania głównymi partiami i instytucjami politycznymi. Wiele osób ma poczucie, że ugruntowane elity polityczne są oderwane od ich codziennych trosk i nie odpowiadają na ich potrzeby. To rozczarowanie może wynikać z postrzeganej korupcji, braku reakcji lub poczucia, że ​​system polityczny służy interesom nielicznych, a nie wielu. 

Lęk kulturowy i obawy dotyczące tożsamości

Globalizacja, masowa migracja i zmiany kulturowe mogą generować poczucie niepewności i strach przed utratą tożsamości narodowej lub kulturowej. Przywódcy populistyczni wykorzystują te niepokoje, przedstawiając się jako obrońcy wartości narodowych, tradycji i dziedzictwa kulturowego. Obiecują chronić swoich wyznawców przed dostrzegalnymi zagrożeniami stwarzanymi przez siły zewnętrzne, czy to gospodarcze, społeczne czy kulturowe.

Niezadowolenie polityczne i deficyt demokracji

Kiedy obywatele czują, że ich głosy nie są słyszane, że ich udział w wyborach nie przekłada się na znaczące zmiany lub że w systemie politycznym dominują potężne interesy, mogą zwrócić się do ruchów populistycznych w formie protestu i żądania większej reprezentacji politycznej i odpowiedzialność.

Technologia komunikacyjna i krajobraz mediów

Pojawienie się nowych technologii komunikacyjnych, w szczególności mediów społecznościowych, ale także sztucznej inteligencji w połączeniu z rozwojem fałszywych zdjęć i filmów, odegrało znaczącą rolę we wzroście populizmu. Platformy te umożliwiają przywódcom populistycznym bezpośrednie nawiązywanie kontaktu ze swoimi zwolennikami, z pominięciem tradycyjnych kanałów medialnych i barier politycznych. Szybkie rozpowszechnianie informacji i kanały tworzone przez społeczności internetowe mogą wzmocnić przekazy populistyczne i zmobilizować osoby o podobnych poglądach. 

Należy pamiętać, że przyczyny te są ze sobą powiązane i mogą się wzajemnie wzmacniać. Nierówność ekonomiczna może podsycać niezadowolenie polityczne, co z kolei zaostrza niepokoje kulturowe. Przywódcy populistyczni często wykorzystują te nakładające się skargi, oferując proste i często naładowane emocjonalnie rozwiązania złożonych problemów, obiecując przywrócenie społeczeństwu władzy i zakłócenie ustalonego porządku.