Ruchy populistyczne w Europie

Ruchy populistyczne zyskały różny poziom obecności i wpływów w różnych regionach Europy. Chociaż ich wpływ można zaobserwować w wielu krajach, należy zauważyć, że zakres i charakter ich obecności mogą się znacznie różnić.

Jakie partie populistyczne znasz? Skąd pochodzą?

Przeciągnij kartę z nazwą partii i upuść ją na pasującym kraju:

Oto geograficzny i polityczny opis obecności różnych ruchów populistycznych w Europie:

Zachodnia Europa

W Europie Zachodniej ruchy populistyczne poczyniły znaczne postępy w takich krajach jak Francja, Holandia i Niemcy. Front Narodowy we Francji, na którego czele stoi Marine Le Pen, odniósł sukces wyborczy, zwłaszcza w wyborach prezydenckich. Holenderska Partia Wolności (PVV), na której czele stoi Geert Wilders, również zyskała poparcie dzięki swojemu antyimigracyjnemu i eurosceptycznemu stanowisku. W Niemczech Alternatywa dla Niemiec (AfD) stała się znaczącą siłą, szczególnie w następstwie europejskiego kryzysu uchodźczego.

Kraje szczegółowo

Kraj i partia populistyczna	Opis
Front Narodowy (Zgromadzenie Narodowe) (Francja)	Front Narodowy to francuska partia eurosceptyczna, która na przestrzeni lat osiągnęła znaczące wyniki wyborcze. Oprócz sceptycyzmu wobec polityki europejskiej partia popiera twarde stanowisko w sprawie imigracji (zamknięcie granic) i uważa za istotne ugruntowanie suwerenności Francji w stosunku do Unii Europejskiej. W przeciwieństwie do tradycyjnego systemu politycznego, na jego czele zawsze stała rodzina Le Pen.
Partij voor de Vrijheid (Holandia)	Partij voor de Vrijheid (Partia Wolności), powszechnie znana jako PVV, to prawicowa, populistyczna i eurosceptyczna partia polityczna w Holandii. Założona w 2006 roku przez Geerta Wildersa, PVV zyskała rozgłos dzięki swoim kontrowersyjnym stanowiskom w sprawie imigracji, islamu i Unii Europejskiej. Partia opowiada się za bardziej rygorystyczną polityką imigracyjną, w tym zakazaniem islamskich symboli i praktyk w przestrzeni publicznej. Promuje także program nacjonalistyczny, podkreślając znaczenie holenderskiej tożsamości i kultury. Dzięki swojej silnej postawie antysystemowej i naciskowi na suwerenność narodową PVV stała się jedną z kluczowych sił politycznych w Holandii, często wpływającą na debaty polityczne i politykę kraju.
Alternatywa dla Niemiec (Niemcy)	Alternatywa für Deutschland (Alternatywa dla Niemiec, AfD) to prawicowa, populistyczna i nacjonalistyczna partia polityczna w Niemczech. Założona w 2013 roku partia zyskała duże zainteresowanie i sukcesy wyborcze. AfD znana jest ze swojego antyimigracyjnego i antyislamskiego stanowiska, a także sprzeciwu wobec Unii Europejskiej i strefy euro. Partia opowiada się za bardziej rygorystyczną polityką imigracyjną, ochroną tożsamości narodowej i bardziej asertywnym podejściem do suwerenności narodowej. AfD zyskała poparcie osób niezadowolonych z głównego nurtu polityki, zwłaszcza w kwestiach związanych z imigracją, globalizacją i postrzeganymi zagrożeniami dla niemieckiej kultury. Choć partia borykała się z kontrowersjami i wewnętrznymi podziałami, udało jej się zapewnić sobie miejsca w niemieckim Bundestagu i kilku lokalnych parlamentach, co czyni ją znaczącą siłą w niemieckiej polityce.

Południowa Europa

Ruchy populistyczne są znacząco obecne w krajach Europy Południowej, które zostały silnie dotknięte kryzysem w strefie euro. Na przykład we Włoszech Ruch Pięciu Gwiazd (M5S) założony przez Beppe Grillo zyskał znaczące poparcie i stał się główną siłą polityczną. W Hiszpanii wzrosła popularność lewicowej, populistycznej partii Podemos, która kwestionuje ustalony porządek polityczny. W Grecji pojawiła się lewicowa partia populistyczna Syriza, która w czasie kryzysu gospodarczego odniosła sukces wyborczy.

Kraje szczegółowo

Kraj i partia populistyczna	Opis
Fratelli d’Italia (Włochy)	Fratelli d’Italia (Bracia Włosi, FdI) to partia narodowo-konserwatywna i populistyczna. W wyborach parlamentarnych w 2022 roku stali się najsilniejszą partią i tym samym wraz ze swoją przywódczynią Giorgą Meloni, która została szefową rządu.
Lega (Włochy)	Lega (angielski: League, oficjalna nazwa Lega per Salvini Premier) to prawicowa, populistyczna partia polityczna we Włoszech, na której czele stoi Matteo Salvini. Lega jest nieformalnym następcą Lega Nord. W lutym 2021 Lega dołączyła do rządu jedności narodowej Mario Draghiego, zapewniając trzech ministrów. Od października 2022 r. partia wchodzi w skład rządu Giorgii Meloni z pięcioma ministrami, w tym Salvinim jako wicepremierem.
Movimento 5 Stelle (Włochy)	Movimento 5 Stelle (Ruch Pięciu Gwiazd, M5S) to populistyczna i antysystemowa partia polityczna we Włoszech. Założona w 2009 roku przez komika Beppe Grillo i specjalistę ds. strategii internetowej Gianroberto Casaleggio partia zyskała znaczące poparcie i wpływy polityczne. M5S przedstawia się jako ruch oddolny skupiony na demokracji bezpośredniej, ekologii i środkach antykorupcyjnych. Stara się rzucić wyzwanie tradycyjnym elitom politycznym i wdrożyć politykę opartą na udziale obywateli i internetowych platformach decyzyjnych. Partia opowiadała się za różnymi stanowiskami politycznymi, w tym dochodem uniwersalnym, zrównoważeniem środowiskowym i sceptycyzmem wobec Unii Europejskiej. Dzięki połączeniu aktywizmu internetowego, demokracji bezpośredniej i retoryki skierowanej przeciwko establishmentowi M5S wyłoniło się jako główna siła polityczna we Włoszech, często tworząc koalicje lub wiodące rządy na różnych poziomach sprawowania rządów.
Podemos (Hiszpania)	Podemos, co po hiszpańsku oznacza „Możemy”, to lewicowo-populistyczna partia polityczna w Hiszpanii. Założony w 2014 roku Podemos powstał w odpowiedzi na kryzys gospodarczy i powszechne niezadowolenie z tradycyjnych partii politycznych. Ideologia partii łączy w sobie elementy populizmu, antyoszczędności i sprawiedliwości społecznej. Podemos opowiada się za większą równością gospodarczą, programami opieki społecznej i demokracją uczestniczącą. Opowiadał się za postępową polityką, taką jak powszechny dochód podstawowy, niedrogie mieszkania i bardziej redystrybucyjny system podatkowy. Podemos zyskało znaczną popularność dzięki mobilizacji ruchów oddolnych i wykorzystaniu mediów społecznościowych jako narzędzia zaangażowania politycznego. Partia, choć początkowo skupiała się na kwestiach wewnętrznych, krytykowała także sposób, w jaki Unia Europejska prowadzi politykę gospodarczą. Podemos wywarł wpływ na zmianę krajobrazu politycznego w Hiszpanii i zyskał reprezentację w hiszpańskim parlamencie i różnych władzach regionalnych.
Vox (Hiszpania)	Vox to prawicowa partia populistyczna, charakteryzująca się postawą nacjonalistyczną, konserwatywną i antyimigracyjną. Powstały w 2013 r. Vox odgrywa coraz większą rolę w hiszpańskiej polityce, zwłaszcza od 2019 r., kiedy w hiszpańskich wyborach parlamentarnych ugruntował swoją pozycję trzeciej najbardziej obecnej partii w parlamencie, uzyskując 15,08% głosów i 52 mandaty. Vox uważa, że potrzebne jest bardziej rygorystyczne zarządzanie imigracją. Popiera także projekt większej centralizacji władzy w rękach rządu hiszpańskiego w celu ochrony hiszpańskiej tożsamości narodowej i suwerenności nad ruchami separatystycznymi. W sferze gospodarczej wspiera wolny rynek i obniżkę podatków.
Syriza (Grecja)	Syriza, akronim od „Koalicji Radykalnej Lewicy”, jest lewicową partią polityczną w Grecji. Utworzona w 2004 roku jako sojusz różnych partii i grup lewicowych, Syriza zyskała duże zainteresowanie podczas greckiego kryzysu zadłużeniowego. Partia zyskała na znaczeniu pod przywództwem Alexisa Tsiprasa i stała się główną siłą w greckiej polityce. Platforma Syrizy łączy w sobie środki antyoszczędnościowe, sprawiedliwość społeczną i sprzeciw wobec polityki neoliberalnej. Partia opowiada się za zwiększeniem wydatków rządowych, ochroną praw pracowniczych i redystrybucją bogactwa. Krytykuje wpływ międzynarodowych instytucji finansowych i zajmuje sceptyczne stanowisko wobec polityki gospodarczej Unii Europejskiej. Dojście Syrizy do władzy w 2015 r. oznaczało znaczącą zmianę w greckiej polityce i utworzyło rząd, którego celem było renegocjacja warunków pomocy dla Grecji. Choć partia sprawująca władzę stawiała czoła wyzwaniom i kompromisom politycznym, Syriza pozostaje wpływową lewicową siłą w greckiej polityce, opowiadającą się za postępową polityką i reformami społecznymi.
CHEGA (Portugalia)	Chega (po angielsku „wystarczy”) to narodowo-konserwatywna, prawicowo-populistyczna partia polityczna w Portugalii, utworzona w 2019 roku przez André Venturę. W wyborach powszechnych w 2022 roku partia osiągnęła 7,2%. Chega prezentuje się jako konserwatysta narodowy i konserwatysta społeczny, skupiający się na problematyce przestępczości.

Wschodnia Europa

Ruchy populistyczne znalazły podatny grunt w kilku krajach Europy Wschodniej. Węgry pod przywództwem Viktora Orbána i jego partii Fidesz realizują program populistyczny, koncentrując się na suwerenności narodowej, imigracji i polityce nieliberalnej. Polskie Prawo i Sprawiedliwość (PiS) również przyjęła retorykę populistyczną i prowadziła politykę nacjonalistyczną, szczególnie w odniesieniu do sądownictwa i mediów. W innych krajach Europy Wschodniej ruchy populistyczne odniosły różny poziom sukcesu i wpływu.

Kraje szczegółowo

Kraj i partia populistyczna	Opis
Fidesz (Węgry)	Fidesz, znany również jako Fidesz – Węgierski Sojusz Obywatelski, to prawicowo-nacjonalistyczna i konserwatywna partia polityczna na Węgrzech. Założony w 1988 r. Fidesz początkowo wyłonił się jako liberalny ruch młodzieżowy opowiadający się za reformami demokratycznymi i integracją Węgier z instytucjami europejskimi. Jednak z biegiem czasu partia pod przywództwem Viktora Orbána przesunęła się w stronę polityki prawicowej. Fidesz promuje program nacjonalistyczny skupiony na zachowaniu węgierskiej tożsamości, kultury i suwerenności. Partia kładzie nacisk na tradycyjne wartości, wartości rodzinne i konserwatywną politykę społeczną. Fidesz realizuje politykę mającą na celu wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego, ograniczenie imigracji i promowanie nacjonalizmu gospodarczego. Krytykowano ją także za erozję instytucji demokratycznych i koncentrację władzy pod przywództwem Viktora Orbána. Fidesz odniósł sukces wyborczy, wygrywając wiele wyborów parlamentarnych i utrzymując silną obecność w węgierskiej polityce. Była także członkiem Europejskiej Partii Ludowej (PPE), ale zawiesiła swoje członkostwo w 2021 r. ze względu na nieporozumienia z EPP w niektórych kwestiach.
Prawo i Sprawiedliwość (Polska)	Prawo i Sprawiedliwość to czołowa partia polityczna w Polsce. Założona w 2001 roku partia znana jest ze swojego konserwatywnego i nacjonalistycznego programu. Odegrała znaczącą rolę w określeniu krajobrazu politycznego kraju i od momentu powstania kilkakrotnie sprawowała władzę. Partię Prawo i Sprawiedliwość charakteryzuje społecznie konserwatywne stanowisko w kwestiach takich jak aborcja i prawa LGBTQ+, a także obrona silnej tożsamości narodowej i silnego państwa opiekuńczego. PiS krytykuje Unię Europejską, często podkreślając suwerenność Polski i sprzeciwiając się niektórym politykom UE. W czasie sprawowania władzy partia realizowała szereg polityk mających na celu wzmocnienie państwa polskiego i promowanie tego, co uważa za tradycyjne polskie wartości. Dotyczy to reform w sądownictwie, mediach i edukacji, które budzą kontrowersje zarówno w Polsce, jak i na arenie międzynarodowej.
Konfederacja(Polska)	Konfederacja Wolność i Niepodległość to skrajnie prawicowy sojusz polityczny w Polsce. Została założona w 2018 roku jako koalicja polityczna przed wyborami do Parlamentu Europejskiego, a w 2019 roku, a później przekształciła się w partię polityczną. W wyborach w 2020 roku jej kandydat na prezydenta Krzysztof Bosak zajął czwarte miejsce wśród jedenastu kandydatów. Partia uznawana jest za część radykalnej prawicy, o twardej opozycji do Unii Europejskiej, stanowiskach społecznie konserwatywnych i poglądach ksenofobicznych.

Kraje nordyckie

Ruchy populistyczne zyskały na popularności również w krajach nordyckich. W Danii Duńska Partia Ludowa osiągnęła znaczne zyski wyborcze dzięki swojej polityce antyimigracyjnej. W Szwecji znaczenie Szwedzkich Demokratów zyskało na znaczeniu, co odzwierciedla obawy dotyczące imigracji i tożsamości narodowej.

Kraje szczegółowo

Kraj i partia populistyczna	Opis
Folkeparti (Dania)	Dansk Folkeparti (Duńska Partia Ludowa, DF lub DPP) to nacjonalistyczna i prawicowo-populistyczna partia polityczna w Danii, założona w 1995 roku. Od 2002 do 2011 roku była członkiem rządu koalicyjnego. Ich polityka dotyczy przede wszystkim ochrony duńskiej tożsamości i dziedzictwa, ze szczególnym naciskiem na ograniczenie imigracji i odrzucenie wielokulturowości. W ostatnich latach partia odnotowała spadek poparcia, co przełożyło się na najgorszy jak dotąd wynik wyborów powszechnych – 2,6% w 2022 roku.
Perussuomalaiset(Finlandia)	Perussuomalaiset, partia Finów, dawniej Prawdziwi Finowie, to prawicowa partia populistyczna założona w 1995 r. Partia osiąga znaczący sukces wyborczy od 2011 r. Podczas wyborów parlamentarnych w Finlandii w 2023 r. Partia Finów zajęła drugie miejsce i odnotowała swój najlepszy wynik od założenia partii, 46 mandatów. Partia łączy lewicową politykę gospodarczą z wartościami społecznie konserwatywnymi i stanowiskami nacjonalistycznymi.
Sverigedemokraterna(Szwecja)	Sverigedemokraterna (Szwedzcy Demokraci, SD) to prawicowa partia populistyczna i nacjonalistyczna w Szwecji. Opowiadają się za bardziej rygorystyczną polityką imigracyjną i mają na celu ochronę szwedzkiej kultury i tożsamości narodowej. Partia odniosła sukces wyborczy i wywarła wpływ na debaty na temat imigracji i polityki społecznej w Szwecji.