Λαϊκιστικά κινήματα στην Ευρώπη

Τα λαϊκιστικά κινήματα έχουν αποκτήσει διαφορετικά επίπεδα παρουσίας και επιρροής σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Ενώ ο αντίκτυπός τους μπορεί να παρατηρηθεί σε πολλές χώρες, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έκταση και η φύση της παρουσίας τους μπορεί να διαφέρει σημαντικά.

Ποια λαϊκιστικά κόμματα γνωρίζετε; Πού ανήκουν;

Σύρετε την κάρτα με το όνομα ενός κόμματος και αφήστε την στην αντίστοιχη χώρα:

Ακολουθεί μια γεωγραφική και πολιτική περιγραφή της παρουσίας διαφορετικών λαϊκιστικών κινημάτων στην Ευρώπη:

Δυτική Ευρώπη

Στη Δυτική Ευρώπη, τα λαϊκιστικά κινήματα έχουν σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο σε χώρες όπως η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες και η Γερμανία. Το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, με επικεφαλής τη Μαρίν Λεπέν, σημείωσε εκλογική επιτυχία, ιδίως στις προεδρικές εκλογές. Το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) στις Κάτω Χώρες, με επικεφαλής τον Geert Wilders, έχει επίσης συγκεντρώσει υποστήριξη με την αντιμεταναστευτική και ευρωσκεπτικιστική του στάση. Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει αναδειχθεί σε σημαντική δύναμη, ιδίως μετά την ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση.

Οι χώρες αναλυτικά

Χώρα και λαϊκιστικό κόμμα	Περιγραφή
Front Nationale(Rassemblement Nationale)(Γαλλία)	Το Εθνικό Μέτωπο είναι ένα γαλλικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα που έχει επιτύχει σημαντικά εκλογικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια των ετών. Εκτός από τον σκεπτικισμό του απέναντι στις ευρωπαϊκές πολιτικές, το κόμμα υποστηρίζει μια σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση (κλείσιμο των συνόρων) και θεωρεί απαραίτητη τη διεκδίκηση της γαλλικής κυριαρχίας σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετο με το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, ηγείται ανέκαθεν της οικογένειας Λεπέν.
Το Partij voor de Vrijheid (Κόμμα για την Ελευθερία)(Ολλανδία)	Το Partij voor de Vrijheid (Κόμμα για την Ελευθερία), κοινώς γνωστό ως PVV, είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό και ευρωσκεπτικιστικό πολιτικό κόμμα στις Κάτω Χώρες. Ιδρύθηκε το 2006 από τον Geert Wilders, το PVV έγινε γνωστό για τις αμφιλεγόμενες θέσεις του σχετικά με τη μετανάστευση, το Ισλάμ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το κόμμα υποστηρίζει αυστηρότερες μεταναστευτικές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των ισλαμικών συμβόλων και πρακτικών σε δημόσιους χώρους. Προωθεί επίσης μια εθνικιστική ατζέντα, τονίζοντας τη σημασία της ολλανδικής ταυτότητας και του πολιτισμού. Με την ισχυρή αντικαθεστωτική του στάση και την έμφαση στην εθνική κυριαρχία, το PVV έχει γίνει μια από τις βασικές πολιτικές δυνάμεις στις Κάτω Χώρες, επηρεάζοντας συχνά τις πολιτικές συζητήσεις και τις πολιτικές της χώρας.
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland, AfD)(Γερμανία)	Η Εναλλακτική για τη Γερμανία (Alternative für Deutschland, AfD) είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό και εθνικιστικό πολιτικό κόμμα στη Γερμανία. Το κόμμα ιδρύθηκε το 2013 και έχει κερδίσει σημαντική προσοχή και εκλογική επιτυχία. Το AfD είναι γνωστό για τη στάση του κατά της μετανάστευσης και του Ισλάμ, καθώς και για την αντίθεσή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη. Το κόμμα τάσσεται υπέρ αυστηρότερων μεταναστευτικών πολιτικών, της προστασίας της εθνικής ταυτότητας και μιας πιο διεκδικητικής προσέγγισης της εθνικής κυριαρχίας. Το AfD έχει προσελκύσει υποστήριξη από άτομα που είναι δυσαρεστημένα με την κυρίαρχη πολιτική, ιδίως όσον αφορά ζητήματα που σχετίζονται με τη μετανάστευση, την παγκοσμιοποίηση και τις αντιλαμβανόμενες απειλές για τον γερμανικό πολιτισμό. Ενώ το κόμμα έχει αντιμετωπίσει αντιπαραθέσεις και εσωτερικές διαιρέσεις, έχει καταφέρει να εξασφαλίσει έδρες στη γερμανική Μπούντεσταγκ και σε αρκετά πολιτειακά κοινοβούλια, καθιστώντας το μια αξιοσημείωτη δύναμη στη γερμανική πολιτική.

Νότια Ευρώπη

Τα λαϊκιστικά κινήματα είχαν σημαντική παρουσία στις χώρες της Νότιας Ευρώπης που επλήγησαν σε μεγάλο βαθμό από την κρίση της Ευρωζώνης. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, το Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S) που ιδρύθηκε από τον Μπέπε Γκρίλο απέκτησε σημαντική υποστήριξη και έγινε σημαντική πολιτική δύναμη. Στην Ισπανία παρατηρήθηκε η άνοδος του αριστερού λαϊκιστικού κόμματος Podemos, το οποίο αμφισβήτησε την καθιερωμένη πολιτική τάξη. Η Ελλάδα γνώρισε την εμφάνιση του ΣΥΡΙΖΑ, ενός αριστερού λαϊκιστικού κόμματος, το οποίο σημείωσε εκλογική επιτυχία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης

Οι χώρες αναλυτικά

Χώρα και λαϊκιστικό κόμμα	Περιγραφή
Το Fratelli d’Italia (Αδέλφια της Ιταλίας, FdI)(Ιταλία)	Το Fratelli d’Italia (Αδέλφια της Ιταλίας, FdI) είναι ένα εθνικοσυντηρητικό και λαϊκιστικό κόμμα. Στις βουλευτικές εκλογές του 2022, αναδείχθηκαν το ισχυρότερο κόμμα και έτσι, με τον ηγέτη τους Giorga Meloni, παρέχουν τον πρωθυπουργό της Ιταλίας.
Η Λέγκα (αγγλικά: League, επίσημη ονομασία Lega per Salvini Premier)(Italy)	Η Λέγκα (αγγλικά: League, επίσημη ονομασία Lega per Salvini Premier), είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό πολιτικό κόμμα στην Ιταλία, με επικεφαλής τον Ματέο Σαλβίνι. Η Λέγκα είναι ο άτυπος διάδοχος της Λέγκα του Βορρά. Τον Φεβρουάριο του 2021 η Λέγκα προσχώρησε στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Μάριο Ντράγκι, παρέχοντας τρεις υπουργούς. Από τον Οκτώβριο του 2022 το κόμμα συμμετέχει στην κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι με πέντε υπουργούς, συμπεριλαμβανομένου του Σαλβίνι ως αναπληρωτή πρωθυπουργού.
Το Movimento 5 Stelle (Κίνημα Πέντε Αστέρων, M5S)	Το Movimento 5 Stelle (Κίνημα Πέντε Αστέρων, M5S) is a populist and anti-establishment political party in Italy. Founded in 2009 by comedian Beppe Grillo and web strategist Gianroberto Casaleggio, the party has gained significant support and political influence. The M5S presents itself as a grassroots movement focused on direct democracy, environmentalism, and anti-corruption measures. It seeks to challenge traditional political elites and implement policies based on citizen participation and online decision-making platforms. The party has advocated for various policy positions, including universal income, environmental sustainability, and skepticism towards the European Union. With its blend of online activism, direct democracy, and anti-establishment rhetoric, the M5S has emerged as a major political force in Italy, often forming coalitions or leading governments at different levels of governance.
Podemos(Ισπανία)	Το Podemos, που στα ισπανικά σημαίνει “Μπορούμε”, είναι ένα αριστερό λαϊκιστικό πολιτικό κόμμα στην Ισπανία. Ιδρύθηκε το 2014, το Podemos προέκυψε ως απάντηση στην οικονομική κρίση και την ευρέως διαδεδομένη δυσαρέσκεια με τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα. Η ιδεολογία του κόμματος συνδυάζει στοιχεία λαϊκισμού, αντι-λιτότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Το Podemos τάσσεται υπέρ της μεγαλύτερης οικονομικής ισότητας, των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας και της συμμετοχικής δημοκρατίας. Έχει υπερασπιστεί προοδευτικές πολιτικές όπως ένα καθολικό βασικό εισόδημα, προσιτή στέγαση και ένα πιο αναδιανεμητικό φορολογικό σύστημα. Το Podemos απέκτησε σημαντική δημοτικότητα κινητοποιώντας κινήματα βάσης και αξιοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλείο πολιτικής δέσμευσης. Ενώ αρχικά επικεντρώθηκε σε εσωτερικά ζητήματα, το κόμμα άσκησε επίσης κριτική στους χειρισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τις οικονομικές πολιτικές. Το Podemos άσκησε επιρροή στην αναδιαμόρφωση του πολιτικού τοπίου στην Ισπανία και έχει αποκτήσει εκπροσώπηση στο ισπανικό κοινοβούλιο και σε διάφορες περιφερειακές κυβερνήσεις.
Vox(Ισπανία)	Το Vox είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό κόμμα που χαρακτηρίζεται από τις εθνικιστικές, συντηρητικές και αντιμεταναστευτικές του θέσεις. Γεννημένο το 2013, το Vox έχει αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στην ισπανική πολιτική, ιδίως από το 2019, όταν στις ισπανικές βουλευτικές εκλογές καθιερώθηκε ως το τρίτο κόμμα με τη μεγαλύτερη παρουσία στο Κοινοβούλιο, λαμβάνοντας το 15,08% των ψήφων και 52 έδρες. Ο Vox πιστεύει ότι απαιτείται αυστηρότερη διαχείριση της μετανάστευσης. Υποστηρίζει επίσης το σχέδιο για μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια της ισπανικής κυβέρνησης, προκειμένου να προστατευθεί η ισπανική εθνική ταυτότητα και η κυριαρχία έναντι των αποσχιστικών κινημάτων. Στον οικονομικό τομέα, υποστηρίζει την ελεύθερη αγορά και τη μείωση των φόρων.
ΣΥΡΙΖΑ(Ελλάδα)	Ο ΣΥΡΙΖΑ, ακρωνύμιο των λέξεων “Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς”, είναι ένα αριστερό πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 2004 ως συμμαχία διαφόρων αριστερών κομμάτων και ομάδων, ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε σημαντική προσοχή κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους. Το κόμμα έγινε γνωστό υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα και αναδείχθηκε σε σημαντική δύναμη στην ελληνική πολιτική. Η πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ συνδυάζει μέτρα κατά της λιτότητας, κοινωνική δικαιοσύνη και αντίθεση στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Το κόμμα τάσσεται υπέρ της αύξησης των κρατικών δαπανών, της προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της αναδιανομής του πλούτου. Επικρίνει την επιρροή των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και έχει λάβει επιφυλακτική στάση απέναντι στις οικονομικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία το 2015 σηματοδότησε μια σημαντική αλλαγή στην ελληνική πολιτική και σχημάτισε μια κυβέρνηση με στόχο την επαναδιαπραγμάτευση των όρων διάσωσης της Ελλάδας. Παρόλο που το κόμμα αντιμετώπισε προκλήσεις και συμβιβασμούς πολιτικής όσο βρισκόταν στην εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει μια επιδραστική αριστερή δύναμη στην ελληνική πολιτική, υποστηρίζοντας προοδευτικές πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
CHEGA!(Πορτογαλία)	Το Chega (στα αγγλικά “αρκετά”) είναι ένα εθνικοσυντηρητικό, δεξιό λαϊκιστικό πολιτικό κόμμα στην Πορτογαλία που ιδρύθηκε το 2019 από τον André Ventura. Στις βουλευτικές εκλογές του 2022, το κόμμα έφτασε το 7,2%. Το Chega αυτοπαρουσιάζεται ως εθνικοσυντηρητικό και κοινωνικά συντηρητικό, εστιάζοντας σε θέματα εγκληματικότητας.

Ανατολική Ευρώπη

Τα λαϊκιστικά κινήματα έχουν βρει γόνιμο έδαφος σε αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η Ουγγαρία, υπό την ηγεσία του Βίκτορ Όρμπαν και του κόμματός του Fidesz, έχει ακολουθήσει μια λαϊκιστική ατζέντα με έμφαση στην εθνική κυριαρχία, τη μετανάστευση και τις ανελεύθερες πολιτικές. Το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας έχει επίσης υιοθετήσει τη λαϊκιστική ρητορική και έχει ακολουθήσει εθνικιστικές πολιτικές, ιδίως όσον αφορά το δικαστικό σώμα και τα μέσα ενημέρωσης. Σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τα λαϊκιστικά κινήματα έχουν σημειώσει διαφορετικά επίπεδα επιτυχίας και επιρροής.

Οι χώρες αναλυτικά

Χώρα και λαϊκιστικό κόμμα	Περιγραφή
Fidesz(Ουγγαρία)	Το Fidesz, επίσης γνωστό ως Fidesz – Ουγγρική Συμμαχία Πολιτών, είναι ένα δεξιό εθνικιστικό και συντηρητικό πολιτικό κόμμα στην Ουγγαρία. Το Fidesz ιδρύθηκε το 1988 και αρχικά εμφανίστηκε ως ένα φιλελεύθερο κίνημα νεολαίας που υποστήριζε τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και την ένταξη της Ουγγαρίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, το κόμμα μετατοπίστηκε προς δεξιές πολιτικές υπό την ηγεσία του Βίκτορ Όρμπαν. Το Fidesz προωθεί μια εθνικιστική ατζέντα με επίκεντρο τη διατήρηση της ουγγρικής ταυτότητας, του πολιτισμού και της κυριαρχίας. Το κόμμα δίνει έμφαση στις παραδοσιακές αξίες, τις οικογενειακές αξίες και τις συντηρητικές κοινωνικές πολιτικές. Το Fidesz έχει εφαρμόσει πολιτικές που αποσκοπούν στην ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας, στον περιορισμό της μετανάστευσης και στην προώθηση του οικονομικού εθνικισμού. Έχει επίσης επικριθεί για τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών και τη συγκέντρωση εξουσίας υπό την ηγεσία του Βίκτορ Όρμπαν. Το Fidesz γνώρισε εκλογική επιτυχία, κερδίζοντας πολλαπλές βουλευτικές εκλογές και διατηρώντας ισχυρή παρουσία στην ουγγρική πολιτική. Υπήρξε επίσης μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), αλλά ανέστειλε τη συμμετοχή του το 2021 λόγω διαφωνιών με το ΕΛΚ σε ορισμένα ζητήματα.
Prawo i Sprawiedliwość(Πολωνία)	Το Prawo i Sprawiedliwość (Νόμος και Δικαιοσύνη, PiS) είναι ένα εξέχον πολιτικό κόμμα στην Πολωνία. Ιδρύθηκε το 2001 και είναι γνωστό για τη συντηρητική και εθνικιστική του πλατφόρμα. Έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του πολιτικού τοπίου της χώρας και έχει βρεθεί αρκετές φορές στην εξουσία από την ίδρυσή του. Το Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης χαρακτηρίζεται από τις κοινωνικά συντηρητικές θέσεις του σε θέματα όπως οι αμβλώσεις και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, καθώς και από την υπεράσπιση μιας ισχυρής εθνικής ταυτότητας και ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας. Το PiS ασκεί κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηρίζοντας συχνά την κυριαρχία της Πολωνίας και αντιτιθέμενο σε ορισμένες πολιτικές της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στην εξουσία, το κόμμα εφάρμοσε μια σειρά από πολιτικές που αποσκοπούν στην ενίσχυση του πολωνικού κράτους και στην προώθηση αυτού που θεωρεί παραδοσιακές πολωνικές αξίες. Αυτό περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, των μέσων ενημέρωσης και της εκπαίδευσης, οι οποίες έχουν προκαλέσει αντιδράσεις τόσο στην Πολωνία όσο και διεθνώς.
Konfederacja (Πολωνία)	Το Prawo i Sprawiedliwość (Νόμος και Δικαιοσύνη, PiS) είναι ένα εξέχον πολιτικό κόμμα στην Πολωνία. Ιδρύθηκε το 2001 και είναι γνωστό για τη συντηρητική και εθνικιστική του πλατφόρμα. Έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του πολιτικού τοπίου της χώρας και έχει βρεθεί αρκετές φορές στην εξουσία από την ίδρυσή του. Το Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης χαρακτηρίζεται από τις κοινωνικά συντηρητικές θέσεις του σε θέματα όπως οι αμβλώσεις και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, καθώς και από την υπεράσπιση μιας ισχυρής εθνικής ταυτότητας και ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας. Το PiS ασκεί κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηρίζοντας συχνά την κυριαρχία της Πολωνίας και αντιτιθέμενο σε ορισμένες πολιτικές της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στην εξουσία, το κόμμα εφάρμοσε μια σειρά από πολιτικές που αποσκοπούν στην ενίσχυση του πολωνικού κράτους και στην προώθηση αυτού που θεωρεί παραδοσιακές πολωνικές αξίες. Αυτό περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, των μέσων ενημέρωσης και της εκπαίδευσης, οι οποίες έχουν προκαλέσει αντιδράσεις τόσο στην Πολωνία όσο και διεθνώς.

Σκανδιναβικές χώρες

Σκανδιναβικές χώρες: Λαϊκιστικά κινήματα έχουν επίσης κερδίσει έδαφος στις σκανδιναβικές χώρες. Στη Δανία, το Λαϊκό Κόμμα της Δανίας σημείωσε σημαντικά εκλογικά κέρδη με την αντιμεταναστευτική του πλατφόρμα. Στη Σουηδία, οι Σουηδοί Δημοκράτες έχουν αυξήσει την προβολή τους, αντανακλώντας τις ανησυχίες για τη μετανάστευση και την εθνική ταυτότητα.

Οι χώρες αναλυτικά

Χώρα και λαϊκιστικό κόμμα	Περιγραφή
Το Dansk Folkeparti (Δανικό Λαϊκό Κόμμα, DF ή DPP) (Δανία)	Το Dansk Folkeparti (Δανικό Λαϊκό Κόμμα, DF ή DPP) είναι ένα εθνικιστικό και δεξιό λαϊκιστικό πολιτικό κόμμα στη Δανία που ιδρύθηκε το 1995. Από το 2002 έως το 2011 ήταν μέλος της κυβέρνησης συνασπισμού. Οι πολιτικές τους αφορούν κυρίως την προστασία της δανικής ταυτότητας και κληρονομιάς, με ιδιαίτερη έμφαση στον περιορισμό της μετανάστευσης και την απόρριψη της πολυπολιτισμικότητας. Τα τελευταία χρόνια, το κόμμα σημείωσε πτώση της υποστήριξης, με αποτέλεσμα το 2022 να σημειώσει το μέχρι στιγμής χειρότερο αποτέλεσμα στις βουλευτικές εκλογές με 2,6%.
Perussuomalaiset(Φινλανδία)	Το Perussuomalaiset, το κόμμα των Φινλανδών, πρώην Αληθινοί Φινλανδοί, είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό κόμμα που ιδρύθηκε το 1995. Το κόμμα έχει σημειώσει σημαντική εκλογική επιτυχία από το 2011. Κατά τη διάρκεια των φινλανδικών βουλευτικών εκλογών του 2023 το Κόμμα των Φινλανδών τερμάτισε στη δεύτερη θέση και κατέγραψε το ισχυρότερο αποτέλεσμα, 46 έδρες, από την ίδρυση του κόμματος. Το κόμμα συνδυάζει αριστερές οικονομικές πολιτικές με κοινωνικά συντηρητικές αξίες και εθνικιστικές θέσεις.
Sverigedemokraterna(Σουηδία)	Το Sverigedemokraterna (Σουηδοί Δημοκράτες, SD) είναι ένα δεξιό λαϊκιστικό και εθνικιστικό κόμμα στη Σουηδία. Υποστηρίζουν αυστηρότερες μεταναστευτικές πολιτικές και στοχεύουν στην προστασία του σουηδικού πολιτισμού και της εθνικής ταυτότητας. Το κόμμα έχει σημειώσει εκλογική επιτυχία και έχει επηρεάσει τις συζητήσεις για τη μετανάστευση και τις κοινωνικές πολιτικές στη Σουηδία.