Λαϊκισμός και ιθαγένεια

Όλα τα θέματα που παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν μέχρι τώρα είχαν ως στόχο να ευνοήσουν την κατανόηση της ιθαγένειας και την ανάπτυξη της γνώσης σχετικά με τη σημασία της ως δράση που πρέπει να ασκείται ενεργά από κάθε πολίτη που ανήκει σε μια περιφερειακή, εθνική ή διεθνή κοινότητα. Ωστόσο, ένας από τους πιο σημαντικούς και ανεκμετάλλευτους στόχους της ιθαγένειας είναι ότι με την προώθηση της ενότητας και της αποδοχής των άλλων μελών της κοινότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για να αποφευχθεί η εγκατάλειψη των μελών της στο χέρι των λαϊκιστών.

Λαϊκιστικές κινήσεις στην Ευρώπη

Αυτή η περίπτωση χρήσης είναι σημαντική στη σημερινή εποχή, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση των λαϊκιστικών κινημάτων σε όλη την Ευρώπη. Τα κινήματα αυτά διακρίνονται για την απόρριψη του πολιτικού κατεστημένου και την έκκλησή τους στα ζητήματα των απλών πολιτών. Τα λαϊκιστικά κόμματα έχουν αυξήσει τη δημοτικότητά τους σε ολόκληρη την Ευρώπη, με την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το Κίνημα Πέντε Αστέρων στην Ιταλία και το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, μεταξύ άλλων, να επιτυγχάνουν σημαντικές νίκες στις πρόσφατες εκλογές. Για την ανάπτυξη του λαϊκισμού έχουν κατηγορηθεί πολλοί παράγοντες, όπως η οικονομική ανισότητα, η μετανάστευση και η δυσαρέσκεια με την ΕΕ.¹⁵

Ενώ οι ιδεολογίες και οι πολιτικές πλατφόρμες των λαϊκιστικών κινημάτων ποικίλλουν, συχνά μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά, όπως ο ισχυρός ηγέτης, η δυσπιστία απέναντι στις ελίτ και η εστίαση στην εθνική ταυτότητα. Ο λαϊκισμός συνδέεται συχνά με αισθήματα κατά του κατεστημένου, εθνικισμό και αντίθεση στην παγκοσμιοποίηση. Τα κινήματα αυτά έχουν αποκτήσει τεράστια απήχηση μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι βρίσκονται στο περιθώριο του πολιτικού συστήματος και ότι οι απόψεις τους δεν ακούγονται. Οι συνέπειες της ανόδου του λαϊκισμού στην Ευρώπη είναι εκτεταμένες, πυροδοτώντας συζητήσεις για το δημοκρατικό μέλλον της περιοχής. ¹⁵

Ιθαγένεια και δεξιότητες του πολίτη ως προστατευτική ασπίδα

Η ιθαγένεια, οι αξίες του πολίτη και η ανάπτυξη της πολιτικής γνώσης μπορούν επομένως να αποτελέσουν ένα χρήσιμο όπλο για την αμφισβήτηση και τη διάλυση της σύγκρουσης “λαός εναντίον ελίτ” που συνήθως υποστηρίζει τα λαϊκιστικά κινήματα. Τα άτομα μπορούν να αποκτήσουν καλύτερη γνώση των περιπλοκών της σύγχρονης κοινωνίας και των θεσμών που τη διέπουν καλλιεργώντας μια βαθύτερη κατανόηση των ρόλων που διαδραματίζουν οι διάφοροι φορείς στον καθορισμό των πολιτικών αποτελεσμάτων. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αναίρεση της υπεραπλουστευμένης αφήγησης των λαϊκιστών, η οποία θέτει έναν ομοιογενή “λαό” εναντίον μιας κακόβουλης “ελίτ” και προσπαθεί να απονομιμοποιήσει τους θεσμούς και τις αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών. Η ιθαγένεια και οι δεξιότητες των πολιτών ως ασπίδα απέναντι στον λαϊκιστικό λόγο.¹⁶

Η εκπαίδευση και η συμμετοχή στα κοινά, σύμφωνα με την έρευνα, είναι και οι δύο κρίσιμες μεταβλητές για τη δημιουργία μιας πιο εκλεπτυσμένης κατανόησης των πολιτικών θεμάτων και την οικοδόμηση υποστήριξης για τους δημοκρατικούς θεσμούς. Τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις που απαιτούνται για να συμμετέχουν ουσιαστικά στην πολιτική διαδικασία και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για θέματα που επηρεάζουν τη ζωή τους μέσω πρωτοβουλιών που προωθούν την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, όπως προγράμματα εκπαίδευσης των ψηφοφόρων, φόρουμ πολιτών και προγράμματα κοινοτικής συμμετοχής. Η εκπαίδευση του πολίτη μπορεί έτσι να λειτουργήσει ως ισχυρό αντίδοτο στη λαϊκιστική ρητορική, προωθώντας τη μεγαλύτερη κατανόηση των πολύπλοκων ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες χώρες και προωθώντας μια πιο περιεκτική και δημοκρατική πολιτική κουλτούρα.¹⁶