Verlaging van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar in de EU

Een natuurlijke stap in de democratie of een risico van opkomst van het populisme

Bij vrijwel elke verkiezing, ongeacht het land, rijzen er talloze vragen in het maatschappelijke debat. De meeste dilemma’s hebben uiteraard betrekking op de kandidaten of partijen die aan een bepaalde verkiezing deelnemen, maar het is ook de moeite waard om aandacht te besteden aan discussies over meer formele kwesties.

Er zijn veel van dit soort dilemma’s. Moet het opzettelijk niet deelnemen aan verkiezingen bestraft worden? Welke kieswet is de beste? Moet het mogelijk zijn om online te stemmen? Tot slot: wat moet de minimumleeftijd zijn voor actieve deelname aan verkiezingen? Op dit laatste aspect willen we ons concentreren, waarbij we de argumenten voor en tegen presenteren, evenals de huidige grens van de kiesgerechtigde leeftijd in de lidstaten van de Europese Unie en mogelijke toekomstige richtingen van veranderingen op dit aspect.

Hoe zit het met de verlaagde kiesgerechtigde leeftijd in de Europese Unie?

Allereerst moet worden benadrukt dat er in de EU geen top-downregel bestaat die bepaalt op welke leeftijd burgers mogen stemmen bij verkiezingen. Dit besluit wordt genomen door de autoriteiten van de lidstaten, ook al gaat het om een verkiezing voor het Europees Parlement. Interessant genoeg heeft het Europees Parlement in 2022 een aantal wijzigingen voorgesteld met betrekking tot de zogenaamde Europese verkiezingen, die door de EU-lidstaten zouden worden aangenomen. Een van de voorstellen was het idee om de stemgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar. In de praktijk kun je in de meeste EU-lidstaten echter nog steeds pas stemmen na de leeftijd van 18 jaar (uiterlijk op de verkiezingsdag), en dit is vrijwel ongeacht de leeftijd. over welke verkiezingen (parlementaire, presidentiële of Europese) we het hebben.

Dit betekent echter niet dat er in de EU geen uitzonderingen bestaan op de 18-jarige regel, en dat er steeds meer uitzonderingen zijn. Momenteel kunnen 16- en 17-jarigen stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in Oostenrijk (sinds 2007!), Malta en België. Bij nationale verkiezingen mag je vanaf 17 jaar stemmen in Griekenland. In 2022 beloofden de Duitse autoriteiten ook om het stemrecht bij de Europese verkiezingen terug te brengen tot 16 jaar.

Zoals echter blijkt, is de groep EU-landen die besloten heeft de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen nog steeds niet talrijk. Toch wordt er gesproken over het toestaan van stemrecht voor 16- en 17-jarigen; zij komen voor in vrijwel elke ontwikkelde democratie en roepen voortdurend emoties op. Wat zijn de meest voorkomende argumenten voor en tegen het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd?

Argumenten voor

Het belangrijkste argument van de voorstanders van het verlagen van de kieswet vloeit voort uit de essentie van de democratie, namelijk het geven van macht aan de burgers, en impliciet – aan het grootste (en daarom meest representatieve) deel daarvan. Dit kan uiteraard niet de volledige afschaffing van de kiesgerechtigde leeftijd betekenen, omdat iemand zich geleidelijk ontwikkelt en niet kan worden verwacht dat hij als klein kind beslissingen neemt die gevolgen kunnen hebben voor het hele land.

In het geval van 16-jarigen praten we echter vaak over mensen die zich volledig bewust zijn van en betrokken zijn bij het sociale en politieke leven in hun land. Een groep waarnaar in deze context herhaaldelijk wordt verwezen, zijn klimaatactivisten, dat wil zeggen vaak 16- en 17-jarigen, die actief betrokken zijn bij de strijd tegen de klimaatcrisis, wat potentieel het grootste probleem is waarmee de moderne wereld wordt geconfronteerd. Als deze mensen honderden acties, protesten of collectes organiseren en zich veel meer bewust zijn van de klimaatdreiging dan veel volwassenen, waarom zouden ze dan hun mening niet kunnen uiten in de vorm van stemmen bij de verkiezingen?

Het tweede argument komt voort uit de leeftijd van deze mensen en de poging om de verkiezingen echt verschillende sociale groepen en leeftijden te laten vertegenwoordigen. Niet een klein aantal EU-landen heeft te maken met een vergrijzende bevolking; ouderen vormen een steeds groter deel van de burgers, wat zich ook vertaalt in verkiezingen. Het toestaan van jongeren om aan verkiezingen deel te nemen zou een soort evenwicht in deze trend zijn. Het zou politici ook aanmoedigen om hun verkiezingsbeloften op de toekomst te richten, en niet alleen op het heden, omdat het de 16- en 17-jarigen van vandaag zijn die zullen worstelen met de gevolgen van de keuzes die ouderen vandaag voor hen maken.

Een ander argument houdt verband met de opkomst bij verkiezingen, die in veel EU-landen (tenzij stemmen verplicht is) tamelijk gemiddeld kan zijn, zodat belangrijke beslissingen in werkelijkheid slechts door een deel van de samenleving (ook al is dat nog steeds de meerderheid) van de samenleving worden genomen. Het verlagen van de kiesleeftijd zou een signaal zijn dat de regering ook geeft om de stem van jongeren, wat hen zou kunnen aanmoedigen om aan de volgende verkiezingen deel te nemen en een soort stemgewoonte te ontwikkelen, wat een positieve invloed heeft op de opkomst.

Argumenten tegen

Mensen die kritiek hebben op het idee om het stemrecht te verlagen naar 16 jaar benadrukken dat het niet voor niets is dat er in vrijwel elk land een specifieke leeftijdsgrens geldt vanaf welke je alcohol en sigaretten mag kopen, auto mag rijden of gewoon aan verkiezingen mag deelnemen. Hoewel mensen zich uiteraard in een verschillend tempo ontwikkelen en het moeilijk is om een duidelijke grens aan volwassenheid te stellen, moeten cruciale beslissingen als de machtskeuze in het land worden genomen door mensen die zich bewust zijn van hun keuzes en volwassen genoeg zijn om het belang ervan te begrijpen. mogelijke gevolgen.

De kwestie van volwassenheid roept ook twijfels op of zulke jonge mensen niet al te gevoelig zouden zijn voor manipulatie door politici, omdat het zonder ervaring veel gemakkelijker is om in iemands beloften te geloven, zelfs als deze populistisch of eenvoudigweg onrealistisch zijn. Vooral gezien de omvang van de aanwezigheid van jongeren op sociale media, waar nepnieuws en niet-geverifieerde informatie heel gebruikelijk zijn.

Er wordt ook voortdurend beweerd dat jongeren simpelweg niet geïnteresseerd zijn in politiek en dus ook niet naar de verkiezingen willen gaan. Sommigen leggen ook uit dat het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar in sommige landen formeel moeilijk zou zijn, omdat dit een wijziging van de bepalingen in de grondwet met zich mee zou brengen.

Wat brengt de toekomst?

Uit de bovenstaande argumenten van beide partijen blijkt dat het moeilijk is om ondubbelzinnige oplossingen te vinden, en dat sommige hoop en angst eenvoudigweg niet met elkaar te verzoenen zijn. Zeker, alle EU-burgers moeten willen dat de verkiezingen op de meest democratische manier en met de hoogst mogelijke opkomst plaatsvinden. Het is echter belangrijk om de noodzaak in gedachten te houden om bepaalde veiligheidsbarrières in stand te houden en populisme te voorkomen.

Dankzij talrijke Europese projecten, de mogelijkheid om vrij grenzen te overschrijden en het gemak van communicatie voelen steeds meer jongeren zich verbonden met de Europese Unie en haar gemeenschappelijke waarden.

Jongeren zijn een zeer belangrijk onderdeel van onze samenleving dat niet mag worden onderschat. Daarom kan worden verwacht dat in de nabije of verre toekomst besluiten om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen naar 16 jaar door andere landen zullen worden genomen, hoewel het tempo en de reikwijdte van dergelijke veranderingen natuurlijk moeilijk te voorspellen zijn. Het is echter de moeite waard om te bedenken dat dergelijke discussies (ook al zijn ze niet gemakkelijk) ons als Europese samenleving moeten verenigen en niet verdelen. Ongeacht de leeftijd.

Bronnen:

Verlaging van de stemgerechtigde leeftijd naar 16 jaar in de EU
Schuiven naar boven